احیای قلبی ریوی یک مانور حیات بخش می باشد که بکمک آن تنفس و گردش خون فرد آسیب دیده حفظ می شود تا از نرسیدن موادغذایی و اکسیژن به مغز او و مرگ مغزی در فرد جلوگیری شود.
Cardiopulmonary resuscitation یا CPR به معنی احیای قلبی-ریوی است و شامل مجموعه اقدامات اولیه ای می شود که در شرایط اورژانس باید برای شخص مصدوم صورت بگیرد تا بتوان در مراحل بعد اقدامات اختصاصی پزشکی را برایش انجام داد.
بهترین راه برای حفظ آمادگی اورژانسی، گذراندن دوره CPR است. اگر مراحل مانور هایملیخ و CPR را مرور و تمرین کنید، ملکه ذهنتان خواهند شد و در وضعیت اورژانسی به سرعت و بدون هیچ مشکلی می توانید آنها را اجرا کنید.با گذراندن کلاس CPR اطفال یاد می گیرید که خودتان به تنهایی بسیاری از وضعیتهای اورژانسی را مدیریت کنید.
اگر قبلاً کلاس CPR نوزادان را گذرانده اید، شاید وقت آن باشد که همزمان با یک سالگی فرزندتان به دوره یادآوری بروید: مراحل مانور هایملیخ و CPR برای کودکان بالای یک سال متفاوت است. در کلاس، با تمرین این قبیل تکنیک های احیا (مانند هایملیخ، فشردن سینه، و …) تجربه کسب می کنید. مطالعات مختلف نشان داده اند که افراد هر چه بیشتر تمرین می کنند، در هنگام وضعیت اورژانسی واقعی اعتماد به نفس بیشتری دارند. با پیدا کردن یک کلاس CPR و آموزش بامانکن تمرینی یا آموزش های درون خانه از طریق DVD و استفاده از دستورالعمل های مربوط به وضعیت اورژانسی خفگی و یا با مرور مراحل CPR میتوانید اطلاعات خود را به روز کنید.
اگر نشانه های خفگی را در کودک تان مشاهده کردید و متوجه شدید کودک نمی تواند سرفه کند یا نفس بکشد، فوراً مراحل زیر را انجام دهید:
۱٫ ابتدا سریع با کف دست پنج بار بین شانه های او ضربه بزنید.
۲٫ سپس فشارهای شکمی(هایملیخ) را به تعدادپنج بار آغاز کنید. مانور هایملیخ در کودکان بالای یک سال به صورت زیر است:
o پشت کودک خود بایستید یا زانو بزنید و بازوهایتان را طوری دور او بپیچید که دستان شما جلوی سینه اش باشند.
o یک دست تان را مشت کنید(باید شست را روی دیگر انگشتان مشت کنید) و به آرامی بالای ناف کودک ،درست زیر جناغ بگذارید.
o مشت تان را با دست دیگرتان بگیرید و به سرعت شکم کودک را به داخل و خارج فشار دهید تا شیء به بیرون انداخته شود(نسبت به افراد بالغ یا کودکانی که سن بیشتری دارند،اینجا باید از نیروی کمتری استفاده کنید).
۳٫ ضربه های آرام به پشت و فشارهای شکمی را ادامه دهید تا شیء بیرون بیاید و کودک بتواند نفس بکشد،سرفه کند یا با شما حرف بزند.
۴٫ اگر کودک هشیاری اش را از دست داده، CPR کودکان (پایین) را انجام دهید.
CPR برای کودکان بالای یک سال
۱٫ ببینید که آیا فرزندتان عکس العملی نشان می دهدیا نه.اسمش را صدا کنید، به کف پایش ضربه بزنید یا به آرامی شانه اش را تکان دهید. اگر پاسخ داد CPR را آغاز نکنید. در غیر این صورت،بعداز بررسی دقیق دهانش و جستجوی جسم خارجی می توانید CPR را شروع کنید. اگر شیئی را دیدید و توانستید که بدون خطر آن را با انگشت خود خارج کنید، این کار را انجام دهید و CPR را آغاز کنید. اگر شیئی نمی بینید CPR را آغاز کنید.
۲٫ اگر یک بزرگسال دیگر در کنار شماست بگوئید با اورژانس تماس بگیرد.
۳٫ سر کودک را طوری روی یک سطح صاف و محکم (نه روی تخت) قرار دهید که صورتش رو به بالا باشد و جلوی او بایستید یا زانو بزنید.
۴٫ به آرامی سرش را به عقب بلغزانید. پیشانیش را به سمت عقب هل دهید و چانه اش را با قرار دادن انگشتان زیر بخش استخوانی چانه بالا بیاورید.
۵٫ بررسی کنید و ببینید که آیا فرزندتان نفس می کشد یا نه. حدود پنج ثانیه گوش تان را نزدیک دهان و بینی کودک قرار دهید تا تنفسش را شنیده یا احساس کنید.ببینید آیا سینه اش بالا و پایین می رود یا نه.
۶٫دو بار به کودک تنفس بدهید. اگر نفس نمی کشد، بینیش را محکم بگیرید، دهان تان را روی دهانش بگذارید و به آرامی دو نفس به او بدهید که هر کدام از آنها یک ثانیه طول بکشند.در هربار نفس دادن سینه اش را نگاه کنید و ببینید که آیا بالا می آید.
۷٫فشارهای سینه را آغاز کنید.به سرعت لباس های بالا تنه اش را در آورده و کف یک دست را روی وسط سینه یعنی بین نوک سینه ها بگذارید. اگر سن کودکتان بیشتر است یا جثه اش بزرگتر است شاید نیاز داشته باشید که دست دیگرتان را هم روی دست اول قرار دهید. ۳۰ بار به مدت ۱۵ ثانیه سینه را فشار دهید (یعنی با سرعت دو فشار در هر ثانیه). به صورت مستقیم از بالا به پایین از عمق یک سوم سینه شروع کنید و تا عمق یک دوم سینه اش را فشار دهید. پس از هر فشار، آن قدر فشار را کم کنید تا سینه به حالت طبیعی باز گردد.
۸٫ فشارها و تنفس دادن ها را تکرار کنید.سیکل دو تنفس و ۳۰ فشار را تکرار کنید (دو بار تنفس و ۳۰ بار فشار معادل یک چرخه CPR هستند). هر بار راه هوا را برای تنفس دادن باز کنید، دهان کودک را باز کنید و به دنبال جسم خارجی بگردید چون شاید از جای خودش خارج شده باشد. اگر شیء را دیدید آن را با یک انگشت خارج کنید و اگر ندیدید دو تنفس و ۳۰ بار فشار را ادامه دهید. اگر تنها هستید و کسی با اورژانس تماس نگرفته، بعد از پنج چرخه CPR خودتان با اورزانس تماس بگیرید.
۹٫ دو بار تنفس و ۳۰ فشار را ادامه دهید تا کودک خودش تنفس را شروع کند و کمک از راه برسد.
اغلب مردم از مواجه شدن با موقعیت اورژانس متنفرند البته این موضوع بیشتر به این سبب نیست که نمی خواهند، بلکه آنها نگرانند که ندانند چه انجام دهند .
این مانور حیاتی می تواند بدون احتیاج به هیچ وسیله اضافی نیز انجام گیرد و انجام صحیح و به موقع آن جان انسانهای زیادی را از مرگ حتمی نجات می دهد.
آیا می دانید که چه بسا فردی که دچار ایست قلبی تنفسی شده است با انجام صحیح مانورهای احیا قلبی تنفسی می تواند از مرگ حتمی نجات پیدا کند در مواردی مثل ایست قلبی , غرق شدن , خفگی , مصرف زیاده از حد مواد مخدر و مشروبات الکلی , احیای قلبی ریوی می تواند فرد را به زندگی باز گرداند.
در مقاله زیر مروری بر حیای قلبی ریوی خواهیم داشت :
- هر بیماری که دچار ارست قلبی – تنفسی شود نیاز به CPR دارد.
آرام باشید . اگر نمی توانید با اطمینان و ایمن کمک کنید ، نباید کمک کنید . « مهم است که آرام باشید و مطمئن شوید وقتی که قصد کمک کردن دارید که خود و دیگری را به خطر نمی اندازید .
● هنگامی که شما منتظر رسیدن اورژانس هستید :
هوشیاری را چک کنید ، بپرسید : آیا شما خوبید ! اگر پاسخ داد ، بپرسید آیا می دانید کجا هستید ؟ چیزی بپرسید که سطح تمرکز را نشان دهد . اگر بدون پاسخ بود ، نبض را چک کنید ، چک کنید و ببینید آیا نفس می کشد . اگر تنها هستید باید یکی را برای کمک پیدا کنید .
تنفس را کنترل کنید : به تنفس از راه بینی گوش کنید ، و به سینه برای بالا و پایین شدن نگاه کنید . نبض را یا از مچ یا گردن بگیرید . اگر فرد تنفس و نبض داشت ، باید تا رسیدن کمک صبر کنید . دوباره تماس با ۱۱۵ می تواند به شما کمک کند که چطور نبض کسی را بگیرید .
● CPR را شروع کنید :
اگر بیمار نفس نمی کشد یا نبض ندارد ، CPR را شروع کنید.
موضوع ناراحت کننده این است که مردم اگر CPR را بلد نباشند ، می ترسند آنرا انجام دهند ، زیرا نمی خواهند کار اشتباهی انجام دهند .
مهمترین چیز آن است که اگر شخص نفس نمی کشد ، او را در وضعیت چانه به سمت بالا قرار دهید ، تا زبانش از مسیر راه هوایی خارج شود . ( پس راه هوایی باز می شود ) و سپس ماساژ سینه را شروع کنید .
CPR * دارای سه مرحله می باشد.
الف) Basic Life Support
ب) Advanced Cardiac Life Support
ج) Post CPR
- شایعترین علت ایست قلبی MI است.
- ۶۰ تا ۹۰ ثانیه بعد از ایست قلبی ارست تنفسی ایجاد می شود .
- شایعترین آریتمی ها که نیازمند به اقدامات احیا می باشند VT و VF است در این مواقع بیمار ممکن است هوشیار باشد. VF جز مواردی است که اقدامات بلافاصله باید شروع شود.
- Basic Life Support شامل: الف) A :Air way ب) B: Breathing ج) C: Circulation
البته در تغییرات جدید ابتدا ماساژ قلبی شروع می شود.(CAB)
● قدم اول:
- ماساژ قلبی بلافاصله بایستی شروع شود.
- می توان قبل از شروع ماساژ قلبی ابتدا یک ضربه درست در ناحیه وسط استرنوم وارد می کنیم. (Precordial Thump)
- این ضربه حکم یک دفیبریلاسیون مکانیکی را دارد. دست باید به تنه متصل باشد و از آرنج خم شود و با ناحیه هایپوتنار دست ضربه وارد شود.
- زیر یکسال مجاز به زدن ضربه نمی باشیم. حداکثر دو ضربه مجاز می باشیم.
● شرایط یک ماساژ قلبی مناسب:
۱) کف دست را روی پشت دست دیگر گذاشته و انگشتان را درهم نموده و بدون تماس انگشتان با بدن فرد کف دست را در قسمت یک سوم تحتانی استرنوم قرار می دهیم.
۲) عمق فشار در یک فرد بالغ حداقل ۵ سانتی متر است.
۳) آرنج نباید خم شود.
۴) حتماً باید شانه فرد CPR کننده عمود بر بیمار باشد ( راستای فشار عمود بر استرنوم باشد)
۵) زمان compression و Decompression باید برابر باشد. اجازه بدهیم کامل قفسه سینه برگردد.
۶) حداقل ماساژ ۱۰۰ ضربه در دقیقه است.
۷) در CPR بعد از ۳۰ ماساژ ۲ تنفس می دهیم .
- در یک ماساژ مناسب نبض های پریفرال احساس می شوند.
● قدم دوم:
- در بررسی راه هوایی اولین اقدام خارج کردن جسم خارجی است ( مثل دندان مصنوعی)
- مانور Finger Sweep : انگشت را داخل دهان کرده و جسم خارجی را بیرون می آوریم. ( بین ۱ تا ۸ سال مجاز نیستیم خصوصاً زیر یک سال چون می تواند باعث اسپاسم حنجره شود)
- پوزیشن مناسب برای باز کردن راه هوایی Head Tilt – Jaw Thrust است که به صورت اکستنشن نمودن سر و بالا و جلو بردن چانه است. ( بالا و جلو بردن چانه: این عمل با هر دو دست انجام می شود به طوری که هر دو شست را روی چانه فرد گذاشته و چهار انگشت دو دست را در دوطرف زیر فک گذاشته و با فشار کمی بالا آورده سپس در خلاف عقربه های ساعت به جلو هدایت می کنیم. با این عمل زبان از جلوی راه هوایی کنار می رود.)
- وسایل مورد استفاده در باز نگه داشتن راه هوایی عبارتند از : Air Way و لوله تراشه
- هدف از اکستنشن سر نزدیک کردن محور های نازوفارنکس و اوروفارنکس و تراشه فرد است و یا به عبارتی در یک مسیر قرار بگیرند.
● قدم سوم:
- برای ایجاد تنفس سه راه در پیش روی داریم : الف) دهان به دهان که در شرایط خاصی انجام می شود. ب) دهان به بینی در فرد زیر یکسال انجام میشود ج) آمبو بگ که اکثراً برای تیم درمانی همین روش می باشد.
- نحوه گرفتن آمبوبگ با ماسک بسیار مهم است ، چرا که بعضی اوقات قبل از اینتوبه کردن یا نیاز نبودن اینتوبه این روش استفاده می شود. اتصال کامل ماسک با صورت با یک دست انجام می شود به نحوی که با شست و انگشت اشاره قسمت لوله ماسک را گرفته و با سه انگشت دیگر به شکل یک چنگگ در زیر فک از زاویه مندیبل به بالا گرفته می شود و با فشار آن را به صورت می چسبانیم. کانکشن اکسیژن هم باید وجود داشته باشد.
- هوای تنفسی ( هوای اطاق) دارای ۲۱% اکسیژن می باشد.
- به ازای هر لیتر در دقیقه اکسیژن دریافتی ۴% کسر اکسیژن دمی (FIO2) افزایش می یابد.( مثلاً با دادن ۲ لیتر اکسیژن کسر اکسیژن دمی به این ترتیب خواهد شد ۲۹% = (۲*۴) + ۲۱%
- با کانولای بینی حداکثر ۴۴% می توان اکسیژن داد.
- برای FIO2 بیشتر از ۴۴ % از ( مثل MI ) از ماسک استفاده می شود. ماسک بین ۵۰ تا ۶۰ درصد می تواند FIO2 را بالا ببرد.
- برای FIO2 های بالاتر (۱۰۰-۸۰%) از ماسک به همراه Reserved Bag استفاده می شود.
● باز کردن راه هوایی Air way
اولین قدم باز کردن راه هوایی فرد است .در فرد بیهوش تمامی ماهیچه ها شل شده اند.عضلات زبان و گردن هم از این قاعده مستثنی نیستند و احتمال دارد که زبان به طرف حلق بر گردد و راه هوایی را مسدود کند .
کف دست را روی پیشانی مصدوم گذاشته و سر او را به طرف عقب بر گردانید . همزمان با این کار دست دیگر را زیر چانه او قرار داده و به سمت بالا فشار دهیدبه طوریکه دندانهای فک بالا و پایین در مقابل هم قرار گیرند . در صورت انجام صحیح این مراحل شما موفق به باز کردن را ه هوایی مصدوم خواهید شد .
مراقب باشید که دهان فرد را بیش از حد باز نشود چون در این صورت ممکن است زبان به عقب برگردد و راه هوای را مسدود کند .
● دادن تنفس مصنوعی Breathing
پس از بازکردن راه هوایی باید از وضعیت تنفس مصدوم أگاه باشید.ابتدا قفسه سینه فرد را برهنه کنید.
اگر صورت مصدوم کبود و رنگ پریده باشد .
نه جریان هوا از بینی و دهان فرد حس شو د و نه صدایی که نشانگر جریان هوا باشد به گوش برسد.
قفسه سینه حرکت نداشته باشد.
تنفس وی قطع شده است و باید تنفس مصنوعی را آغاز کنید حتی اگر نتوانستید تشخیص دهید که فرد مذکورتنفس دارد یا نه نفس مصنوعی را آغاز کنید چون اگر فرد تنفس داشته باشد شما در هنگام تنفس مصنوعی متوجه می شوید.
● تکنیک دادن تنفس مصنوعی
سررابه عقب متمایل کنید به صورتیکه دهان کمی بازتر باشد (نحوه باز کردن راه هوایی در مبحث قبل آمده است.)با انگشتان دستی که روی پیشانی مصدوم است سوراخهای بینی فرد را ببندید .
دهان خود را روی دهان مصدوم بگذارید بطوریکه , لبهای شما کاملا اطراف دهان اورا بگیرد.با یک بازدم عمیق هوارا وارد دهان فرد مصدوم کنید.همزمان از گوشه چشم خودبه قفسه سینه فردنگاه کنید وببینید آیا هنگامی که درون مجاری هوایی اومی دمید قفسه سینه بالا می رود یا نه ؟
وقتی قفسه سینه فرد بالا می آید تنفس را قطع کنید ودهان خود را از دهان فرد دا کرده و بینی اورا آزاد بگذارید و خودتان برا ی تنفس بعدی نفس بگیرید.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، هنگام تنفس موثر سینه وشکم مصدوم بالاو پایین می آید , احیاگر حس می کند که بادکنکی را پر میکند و پس از دمیدن حجم معینی , مقابل ورود هوای اضافه تر مقاومت احساس میکند .به تدریج رنگ پوست فرد از زردی و کبودی به صورتی تغییر می یابد.
● ماساژ قلبی Circulation
پس ازدادن یک یا دو تنفس مصنوعی در صورتیکه فرد تنفس خود را بازنیابد باید نبض فرد را کنترل کرد.
● طریقه کنترل کردن نبض :
پس از آنکه تنفس مصنوعی تمام شد کف دست را از روی پیشانی فرد بر ندارید و دو انگشت دست دیگر را در وسط گردن بالای نای و حنجره روی برآمدگی جلوی گردن ( سیب آدم ) بگذارید .
انگشتان خود را به آرامی به سمت پایین و کنار آن قسمت بلغزانید و سپس کمی فشار دهید . به مدت ۵-۱۰ ثانیه این کار را ادامه دهید تامطمئن شوید که نبض را حس میکنید یا نه؟
کنترل کردن نبض احتیاج به مهارت و دقت خاصی دارد شما نیز میتوانید با تمرین کردن و شرکت در کارگاههای عملی احیا تنفسی این مهارت را کسب نمایید .
اگر فرد نبض داشت به تنفس مصنوعی با اندزه’ دوازده بار در دقیقه ادامه دهید . بیشتر
اگر فرد نبض نداشت باید بی درنگ ماساژ قلبی را همراه با تنفس مصنوعی آغاز کنید.زیرا فرد دچار ایست قلبی شده و احتمال دارد صدمات جبران ناپذیری به مغز وی برسد.
برای دادن یک ماساژ قلبی موثر علاوه بر اینکه باید ماساژ را با تکنیک صحیح انجام داد لازم است که وی را در وضعیت مناسبی بخوابانید.
بیمار را به پشت خوابانده , مطمئن شوید که وی روی یک سطح سخت قرار گرفته است . اما اگر فرد در رختخواب یا هر سطح نرم دیگری است وقت را تلف نکنید و فقط کافیست که اورا روی روی زمین بلغزانید یا اینکه یک تخته با هر شی صاف و سخت را از بین پشت او و ملحفه قراردهید .
کنار مصدوم زانو بزنید .
آخرین حددنده های او را با دو انگشت دستی که بالای فرد نزدیکتر است بیابید انگشتان خود را بسمت بالا بلغزانید تا یک فرو رفتگی در محل اتصال دنده های دو طرف برسید .
یک انگشت را در محل فرورفتگی بگذارید و انگشت دیگر را کنار آن قرار دهید سپس ته دست دیگر را در کنار آن دو انگشت قرار دهید .بعد ته دست دوم را روی دست اولی بگذارید .
موقعیت بدن خود را طوری تنظیم کنید که بازوها خم نشوند و شانه ها در امتداد نقطه اتکا دستها باشند . به اندازه ای بر جناغ فرد فشار وارد کنید که ۴-۵ سانتی متر پایین برود.
پس از انجام ۱۵ عدد ماساژ پشت سر هم ( این ۱۵ ماساژ در مدت ۱۱ ثانیه خواهد بود ) دو عددتنفس مصنوعی به فرد بدهید شما برای انجام این دو تنفس ۴ ثانیه فرصت دارید .این سیکل باید چهار بار در دقیقه تکرار شود برای اینکه بتوانید نسبت ۱۵:۲ را در هر دوره رعایت کنید بهتر است با هر ماساژ شماره آن را بلند بگویید .
بعد از یک دقیقه وضعیت مصدوم را ازریابی کنید .
اگر ضربان مداوم رگ گردن باز نگشته باشد دوباره احیای قلبی ریوی را با دو تنفس و ۱۵ ماساژ قلبی از سر بگیرید . شما برای انجام این دو تنفس و ۱۵ ماساژ , ۱۵ ثانیه فرصت دارید.
این کار را برای مدت ۳ دقیقه دیگر ادامه دهید .
اگر دراین مدت تنفس منظم فرد بازگشت نیازی به تکرار احیای قلبی ریوی نیست بلکه باید مرتب تنفس و نبض فرد را چک کنید .
اگر تنفس منظم فرد برنگشت تنفس مصنوعی را با سرعت ۱۲ عدد در دقیقه شروع کنید و همزمان نبض فرد را چک کنید .
**
توجه داشته باشید که وقفه در انجام مراحل احیای قلبی ریوی بیشتر از ۵ ثانیه نشود.
کتاب تکست جراحی-پزشکی پرستاری برونر سودارث